Het draait hierbij om het terugkijken op eigen ervaringen om daarvan te kunnen leren. Zelfreflecteren betekent dat je jezelf een spiegel voorhoudt om zo stil te staan bij hoe je bijvoorbeeld werkt, welke keuzes je daarbinnen maakt, welke vaardigheden je inzet en hoe dat voelt. Het draait bij reflectie altijd om jou.
Wanneer je wilt reflecteren op je gehele persoonlijkheid, kun je jezelf bijvoorbeeld vragen stellen aan de hand van het reflectiemodel, ook wel het persoonlijkheidsmodel van Bateson genoemd.
Door het reflecteren kun je verbindingen leggen tussen wat je hebt gezien, ervaren, gedacht en gedaan. Hierdoor krijg je nieuwe inzichten; je leert hoe je het de volgende keer anders kunt aanpakken. Bij reflectie kijk je naar jouw rol in een situatie, hoe je daarmee omging en wat dat beïnvloedde.
Observeer jezelf zoals je daadwerkelijk bent: observeer je gelaatsuitdrukkingen, houding, kleding, manier van ademhalen, kijken en wellicht ook spreken. Nu zie je jezelf in de door jouw uitgekozen situatie. Als televisiekijker kun je zien wat er van begin tot eind gebeurd.
Je kan reflecteren over: o de manier waarop je persoonlijk functioneert (wie je bent, waarom je dingen doet,…) o de manier waarop je beroepsmatig functioneert (wat is het effect van je handelen,…) Vertrek steeds vanuit concrete situaties en concreet gedrag dat je stelde.
Reflectievragen om terug te blikken
Wat maakte dat het een succes was? Welke eigenschappen en kwaliteiten heb je hiervoor ingezet? Wat heb je over jezelf geleerd? Op welk moment voelde je je het vrolijkst?
Zelfreflectie is reflecteren op eigen gedrag, op de eigen rol, op de eigen professionele beroepshouding of op het eigen persoonlijk functioneren. Zelfreflectie is tweeledig: Je durft naar jezelf te kijken en je bent je bewust van de impact van jouw gedrag op anderen.
De STARR-methode is de meestgebruikte methode om te reflecteren op je eigen handelen, bijvoorbeeld in een reflectieverslag. STARR staat voor situatie, taak, actie, resultaat en reflectie. Als je de STARR-methode gebruikt, geef je antwoord op vragen over de situatie, taak, actie, het resultaat en de reflectie.
Waarom is zelfinzicht zo belangrijk? Zelfinzicht is een van de belangrijkste vaardigheden die je kunt hebben. Het helpt je te begrijpen wie je bent en wat je nodig hebt voor een authentiek en gelukkig leven. Het helpt je ook om anderen meer te waarderen en te begrijpen, wat je relaties zeker ten goede komt.
Kritisch reflecteren op jouw eigen mening en de mening van anderen, maar ook luisteren naar de mening van anderen is van cruciaal belang in de wetenschap. Met deze vaardigheid ontwikkel je een kritische blik. Niet alleen op het werk van anderen, maar vooral ook op je eigen werk.
Eenvoudige reflectie
Een reflectie waarmee je net onder de waterspiegel komt. Het is bijna papagaaien, je verwoordt de reflectie net iets anders dan dat de ander het zei. Deze is het gemakkelijkst om te oefenen. Alle andere vormen van reflecties noemen we ook wel 'complexe reflecties'.
De Starr-methode wordt het meest gebruikt om te reflecteren op jezelf. Met deze manier van zelfreflectie kijk je naar jouw taak in een geheel, je acties die je onderneemt en het resultaat ervan. Deze reflectiemethode is heel effectief en werkt in 5 stappen: situatie, taak, actie, resultaat en reflectie.
Totale reflectie, ook wel totale interne reflectie, vindt plaats wanneer een lichtstraal vanuit bv glas op een grensvlak met een lagere brekingsindex valt onder een hoek groter dan een bepaalde grenshoek. De lichtstraal wordt dan teruggekaatst in plaats van gebroken.
In een reflectieverslag reflecteer je op je eigen handelen. Tijdens het reflecteren probeer je objectief naar een bepaalde situatie te kijken. Zo heb je misschien iets meegemaakt dat je in de toekomst anders zou aanpakken. Hier leer je van en zo word je steeds professioneler in je werk.
Kernreflectie is een manier van reflecteren. Als reflectie doorgaat tot de kern van iemands persoonlijkheid, spreken we over kernreflectie. Om tot die kern te komen wordt gebruik gemaakt van het ui-model. Dit model laat de steeds diepere lagen van een mens zien.
Voor goede zelfreflectie is lenigheid in je hoofd noodzakelijk, en die hebben we niet altijd. We zijn geneigd om ons vast te klampen aan de ideeën over onszelf, ons handelen en onze omgeving. Goede reflectie vraagt van je dat je die ideeën los kunt laten, en er 'perspectivistische lenigheid' in ontwikkelt.
Zo kan introspectie, als je het verkeerd aanpakt, leiden tot een negatief zelfbeeld. Leren uit ervaring kan ook omgekeerd werken. Net als macht kan het leiden tot zelfoverschatting en op die manier zelfbewustzijn blokkeren.
