De beuk komt in de rode en groene variant voor en kan zowel een boom als een struik zijn. In de herfst vallen de beukennootjes uit de bomen, deze zijn giftig voor paarden.
Bovendien is een hoog gehalte aan looizuren uit het beukenblad niet gezond. Ook een belangrijk weetje is dat de beukennootjes giftig zijn, al komen die bijna niet voor in hagen maar natuurlijk wel in beukenbomen.
De Haagbeuk is giftig en kan dus niet in de buurt van huisdieren of kinderen geplaatst worden. Warm of koud? Geen probleem voor de Haagbeuk, laat hem gerust buiten staan in de winter. De hardheidszone van deze plant is H7.
De beuk is te herkennen aan de gladde stam en de brede ronde kroon. Het blad is ovaal en heeft een gave bladrand waar een lichte golf in zit. De takken dragen spits afstaande bruine knoppen.
De Beuk gedijt goed op vochthoudende, goed doorlatende, kalkrijke, leemhoudende bodem. Hij verdraagt hoge waterstanden of droge zandgronden niet. De boom leeft in symbiose met een schimmel (mycorrhiza). De boom kan goed tegen schaduw, maar niet tegen direct zonlicht als om de boom andere planten worden verwijderd.
Niet alleen door de schaduw, maar ook door het gebrek aan water onder Beuken is er in een beukenbos vaak weinig ondergroei. Beukenwortels nemen namelijk bijna alle vochtigheid onder de boom op zodat er nog maar weinig voor andere planten over blijft. Doorgaans groeien alleen enkele grassen en mossen onder de Beuken.
Beukenhagen produceren meestal maar weinig beukennootjes, omdat ze rond de bloei gesnoeid worden. De (soms beschimmelde) nootjes van de beuk bevatten oxaalzuur, thiaminase en de zeepachtige stof fagine. Deze stoffen kunnen vergiftigingsverschijnselen veroorzaken wanneer het paard er grote hoeveelheden van binnenkrijgt.
Het grote verschil is dat een beukenhaag (Fagus) zijn blad verdord behoudt in de winter terwijl een haagbeuk (Carpinus) zijn blad volledig verliest. Een beukenhaag geeft in de winter dus meer kleur in de tuin en meer privacy.
Giftig of niet giftig? Haagplanten die giftig zijn voor honden, katten of paarden zijn onder meer de taxus, de liguster, de laurierkers, de buxus en de hulst. Wel geschikt zijn de haagbeuk, de beukenhaag, de sneeuwbal en de meidoorn.
Deze planten lijken van een afstand veel op elkaar, maar de beuk en de haagbeuk zijn geen familie van elkaar. Dit kunt u zien aan de botanische naam van beide planten: Carpinus (haagbeuk) en Fagus (Beuk).
Een beukennootje kun je prima rauw eten, maar eet er dan niet veel. 20 Rauwe beukennootjes is echt het maximum! Er zit namelijk blauwzuur in en dat is giftig in grotere hoeveelheden. Af en toe een paar nootjes peuzelen tijdens een boswandeling kan dus geen kwaad, maar let dus wel goed op dat je er niet te veel eet.
Beukennootjes zijn ook voor de mens eetbaar, maar in grote hoeveelheden zijn ze giftig vanwege de aanwezigheid van fagine. Ze zijn rauw te eten of gebakken met een klontje boter. Vroeger werden ze ook als meel aan de varkens gevoerd.
Volgens het Guinness Book of World Records is de giftigste boom ter wereld de Hippomane mancinella, de manzanillaboom. De tot 15 meter hoge boom groeit in mangroves en langs zandige kusten in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika en het Caribisch gebied.
Gifsumak is de giftigste plant van Nederland en groeit alleen op de Vangdijk in Friesland.
Niet giftige planten, bomen en bloemen
Er zijn ook veel planten waarvan veel mensen denken dat ze giftig zijn, maar deze vallen onder de niet giftige planten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Plataan, Vlinderstruik, de Paarse dovenetel en Lavendel.
Toxinen. De bladeren en bessen bevatten saponinen en polyacetalenen. De saponinen zijn irriterend voor het maagdarmslijmvlies. De polyacetalenen zijn allergeen en mogelijk neurotoxisch.
Botulinetoxine is de meest giftige stof voor zover bekend. Het verlamt de zenuwen die de spieren aansturen, die hierdoor verslappen. Ca. 15 nanogram van de stof is voor de mens al dodelijk en het gif behoort daarom tot de meest gevaarlijke klasse biologische wapens.
In tegenstelling tot veel andere steenvruchten zijn de vruchten van de laurier giftig, net als de rest van de plant. Een laurierhaag kan behoorlijk groot worden en wordt daarom veel geplant in grote tuinen.
De beuk schiet wortel over een uitgestrekt terrein maar hoewel sterk vertakt is dit wortelgestel zeer oppervlakkig en dringt het voor het merendeel niet dieper dan een paar tientallen centimeter de bodem in.
Beuken worden niet zo oud. Ze zijn erg gevoelig voor veranderingen in de bodem. Gemiddeld bereiken ze een leeftijd van 150 jaar, soms 200 jaar. Bij Laren in Gelderland staat de oudste beuk van Nederland; deze heeft de uitzonderlijk hoge leeftijd van 400 jaar.
'Een oude beuk heeft per dag 1.000 liter water nodig' Met hete dagen in het vooruitzicht, komt er voorlopig geen einde aan de droogte. En als er al regen valt, heeft dat maar een beperkt effect. Zo concludeerde Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling.
