Waken is in de nabijheid zijn van de stervende in laatste dagen/ uren van zijn of haar leven. Het is een vorm van afscheid nemen en voor de ander zorgen. De stervende zal meestal in bed liggen omdat het lichaam ernstig verzwakt is. Deze periode is vaak intensief omdat er allerlei emoties de kop op zullen steken.
Waken gebeurt meestal 24 uur per dag; dag en nacht dus. Het vergt soms een lange adem. De periode van waken kan namelijk lang duren. Soms duurt het waken enkele uren maar dit kan ook enkele dagen of weken zijn en in zeer zeldzame gevallen enkele maanden duren.
Waken is thuiskomen bij wie je na staat. Waken is thuiskomen bij jezelf ruimte in jezelf scheppen, rust en tijd nemen om bij jezelf te zijn; stilstaan bij je herinneringen je angsten, je pijn je verdriet, je verlangen.
Waken bij de stervende
Je kunt rust en een warme sfeer maken, bijvoorbeeld met kaarsen, foto's, een mooie bloem, door te bidden of zachte muziek op te zetten. Als de stervende gelovig is, kunnen gebruiken (of rituelen) passend bij het geloof rust geven. De tijd lijkt in deze fase vaak stil te staan.
Waken is het aanwezig zijn bij iemand die stervende is. Het zijn de laatste uren, dagen of weken van iemands leven. Je bent aanwezig om te ondersteunen en het laatste stuk van iemands leven zo comfortabel mogelijk te maken.
Pijn is één van de meest voorkomende klachten op een sterfbed, net als de angst voor pijn. Om de lichamelijke pijn te verlichten kan het nodig zijn dat de zieke steeds meer pijnmedicatie nodig heeft. De kans is aanwezig dat dit het levenseinde enkele uren of dagen bespoedigt.
Geef aan dat je meeleeft en wens hem of haar kracht toe. Het kan zijn dat je echt niet weet wat je moet zeggen. Geef dat gewoon eerlijk toe. Het is absoluut niet raar dat je in eerste instantie geen woorden kunt vinden voor het droevige nieuws.
Het is niet precies te zeggen hoelang een avondwake duurt maar gemiddeld is dit zo rond een uur of anderhalf, zeker als er een kerkdienst wordt gehouden. Het is gebruikelijk om na deze dienst de nabestaanden te condoleren, zeker als je niet naar de begrafenis of crematie gaat.
Minder goed kunnen horen of zien
Toch kunnen veel stervenden nog heel lang horen dat er iets tegen hen gezegd wordt. Iets terugzeggen is moeilijker. Een kleine handbeweging of een beweging in het gezicht lukt vaak nog wel. De reuk doet het vaak lange tijd nog goed.
De tijdsduur van het stervensproces kan variëren van enkele uren tot circa een week. De symptomen die aanwezig kunnen zijn voor het intreden van de dood: Niet of nauwelijks nog eten en drinken en moeilijk slikken, dwing iemand dan niet om te drinken maar maak alleen de lippen vochtig.
Onrust en verwardheid
Het kan voorkomen dat door een gedaald bewustzijn iemands gedrag verandert. De stervende kijkt dan anders uit zijn ogen en kan een onrustige en verwarde indruk maken. Dit wordt een delier genoemd. Het lijkt alsof iemand van alles beleeft of ziet, maar wat precies is niet duidelijk.
Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen. Vochttekort leidt normaal gesproken tot dorst, maar in de stervensfase hebben mensen vaak geen of weinig dorstgevoel. Het kan prettig zijn om de lippen en de mond licht te bevochtigen.
Morfine is wel geschikt om pijn en benauwdheid te behandelen en kan dus wel een belangrijke rol spelen in de fase van het levenseinde.
'Als een stervende plots heropleeft, weet je dat het bijna gedaan is' Hoewel de dood een zeldzame zekerheid is in het leven - daar worden we op Allerheiligen en Allerzielen hard mee geconfronteerd -, weten we amper wat er die laatste dagen, uren en minuten gebeurt in ons lichaam.
Natuurlijk versterven
Kunstmatige toediening van vocht en voeding kan er toe bijdragen dat de patiënt meer last krijgt van benauwdheid, pijn en angst.
Bij palliatieve sedatie krijg je via een naaldje medicijnen toegediend. Meestal is dat midazolam. Van die medicijnen wordt je slaperig of val je in slaap. Het bewustzijn wordt verlaagd.
Livor mortis (lijkvlekken)
Deze lijkvlekken treden op doordat de bloeddruk ontoereikend is om het bloed in het lichaam rond te pompen waardoor zich onderhuidse bloedeilandjes vormen en betreffen dus andere lijkvlekken dan waarvan sprake is bij lijkvlekken na overlijden.
Koud aanvoelende, soms blauw verkleurde handen en voeten, lijkvlekken aan de achterkant van de benen en op de rug. Spitse neus (de huid over neus en jukbeenderen verstrakt). Dit wordt ook wel doodsmasker genoemd.
Lijklucht vormt geen direct gevaar voor de gezondheid. Echter, als deze geur aanwezig is duidt dat er vaak op dat er gevaarlijke pathogenen aanwezig zijn in vervuiling door bloed, lichaamsvloeistoffen, en andere biologische materie die wordt geassocieerd met het menselijke ontbindingsproces.
In de 40 dagen periode neemt de ziel afscheid van de aarde en verlaat uiteindelijk deze wereld, in sommige geloofstradities wordt dit ook wel de hemelvaart genoemd. Gedurende deze periode moeten de ontslapenen of overledenen gaan beseffen dat ze moeten doorstromen naar hun nieuwe bestaan en herenigd worden met God.
Deze veranderingen verschillen van persoon tot persoon: ieder mens is uniek en elk sterven is uniek. De duur van de stervensfase is voor elk mens uniek, gemiddeld duurt deze fase 72 uur. Wanneer mensen zich in de laatste levensfase bevinden, hebben zij vaak weinig of geen behoefte aan voedsel en vocht.
De geest verlaat het lichaam van vlees en bloed
De Geest blijft 5 tot 7 dagen bij je lichaam en blijft daaraan verbonden.
Bij palliatieve sedatie geeft een arts u medicijnen waardoor u slaperig wordt. Daardoor heeft u minder last van pijn en benauwdheid aan het einde van uw leven. en u waarschijnlijk binnen een paar weken overlijdt.
Laat gewoon weten dat je er voor een zieke bent door te zeggen: 'Wat fijn om je te zien'. En is de situatie zo uitzichtloos of verdrietig dat je er geen raad mee weet, vertel dan waarmee je zit en zeg: 'Ik vind het heel erg en ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil wel graag bij je zijn. '
