"Kinderen die gepest worden gaan slechter slapen en anders eten", zegt Gie Deboutte. "Ze voelen zich vaak depressief of apathisch. Op school kunnen ze zich moeilijker concentreren en in sommige gevallen gaan ze spijbelen. Je ziet ook vaak gedragsproblemen, soms zelfs agressiviteit.
Pesters denken daarnaast vaak dat het hebben van vrienden betekent dat je de baas over hen bent. Kinderen die pesten, hebben doorgaans een paar narcistische kenmerken. Ze denken bijvoorbeeld dat het belangrijk is om beter te zijn dan anderen. Pesters kunnen daarom vanuit een soort morele superioriteit handelen.
Pesten heeft grote gevolgen. Leerlingen die gepest worden voelen zich vaak eenzaam, verdrietig, onzeker en bang. Soms durven ze niet meer naar school te gaan. Het leren wordt dan bemoeilijkt en de schoolresultaten kunnen kelderen.
Naast effecten op de hersenen zien we ook dat pesten het afweersysteem van jongeren aan kan tasten. In stressvolle situaties maakt het lichaam stresshormonen aan, waardoor bijvoorbeeld de bloeddruk omhooggaat en het hart sneller gaat kloppen. Ook bij sociale stress worden deze hormonen aangemaakt.
Door het pesten kan iemand angststoornissen of zelfs PTSS (posttraumatische-stressstoornis) oplopen. Hierdoor is iemand voor de rest van zijn leven beschadigd. Het is dan ook belangrijk om over pesten te praten en zo snel mogelijk hulp te zoeken.
Gevolgen voor de gepeste
Pesten kan traumatisch zijn en tast je zelfbeeld aan: 'Ik ben niet leuk', 'Ik ben niks waard', 'Ik snap wel dat ze mij pesten', 'Ik kan beter op de achtergrond blijven, ik voeg toch niks toe. ' Pesten heeft gevolgen op sociaal, emotioneel en gezondheidsvlak.
Jongeren zijn vaker slachtoffer dan ouderen. Zo gaf 4 procent van de 15- tot 18-jarigen in 2021 (ongeveer 28 duizend personen) aan dat zij in de afgelopen twaalf maanden zijn gepest, tegen 1 procent van de 65-plussers. Homo- en biseksuelen zijn vaker slachtoffer van pesten dan heteroseksuelen.
Voor de meeste kinderen is pesten vooral een manier om meer (sociale) status en aanzien in een groep te verkrijgen. Ook kan pesten kan een manier zijn voor kinderen om te experimenteren met sociale vaardigheden en te testen welke gedrag wel en niet acceptabel is.
Pesten komt vooral voor bij kinderen en jongeren tussen de 4 en 19 jaar. Aan pesten gerelateerde problematiek op het gebied van agressie speelt een rol bij 0- tot 4-jarigen. De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft verschillende contactmomenten die in de leeftijdsperiode vallen dat kinderen veel gepest worden.
In tegenstelling tot wat mensen denken is het negeren van anderen schadelijker voor het geestelijke en fysieke welzijn dan pesten. In vergelijking met gepeste medewerkers nemen genegeerde medewerkers veel vaker ontslag, hebben zij minder binding met hun werk en ervaren zij meer gezondheidsproblemen.
Scholieren uit Portugal, IJsland, Zuid-Korea en Spanje worden net iets vaker gepest. Leeftijdgenootjes uit Rusland, de Dominicaanse Republiek, China en Tunesië hebben het veel zwaarder. Zij worden het meest gepest op school.
Is pesten strafbaar volgens de wet? Nee, pesten is niet strafbaar volgens de wet. Toch kan pestgedrag leiden tot een ander strafbaar feit: bijvoorbeeld als je kind gediscrimineerd of bedreigd wordt. Of als iemand zonder toestemming in de computer of het socialmedia-account van je kind komt (hacken).
Verbaal pesten komt met 25 procent het meeste voor. Het gaat dan om bijvoorbeeld uitschelden, uitlachen of beledigen. 14 procent van de daders zegt digitaal te pesten. Dat wil zeggen via telefoon, pc of internet.
In ruim één op de tien gevallen gebeurt of gebeurde het dagelijks. Pesten kan een grote impact hebben op het leven en de toekomst van een kind. Uit ander onderzoek (2017) onder 81 jongeren blijkt het zelfs een van de risicofactoren voor suïcide.
Bij pesten zijn verschillende mensen betrokken: de pester, de gepeste en de omstanders. De pester heeft vaak een sterkere sociale positie dan degene die gepest wordt. Pesten veroorzaakt stress, angst, eenzaamheid en gebrek aan zelfvertrouwen. Pesten stopt niet vanzelf.
Op latere leeftijd lijden slachtoffers ook vaker dan gemiddeld aan depressiviteit. Maar pesten heeft niet alleen gevolgen voor het slachtoffer. Daders van pesten lopen een verhoogd risico op alcohol- en drugsverslaving, gewelddadig gedrag en kunnen eerder in het criminele circuit terecht komen.
Je hebt twee verschillende hoofdvormen van pesten: fysiek (lichamelijk) en mentaal (geestelijk). Fysiek houdt in dat je op een negatieve manier lichamelijk contact maakt, bijvoorbeeld door slaan of schoppen. Mentaal betekent uitschelden, roddelen of op een andere manier vervelende dingen zeggen.
De effecten van pesten kunnen enorm zijn: laag zelfbeeld, angsten, woede en eenzaamheid en het gevoel dat je niet de moeite waard bent. Pesters hebben vaak dezelfde achtergrond: ze handelen uit onzekerheid en hebben het gevoel dat ze iets moeten bewijzen.
Pesters proberen hun onzekerheid te verbergen door stoer te doen tegenover anderen en kiezen een gemakkelijk slachtoffer uit. Meestal is dit iemand die verlegen is, moeilijk contacten legt of andere hobby's heeft dan de meeste andere kinderen. Soms is een pestkop iemand die vroeger zelf gepest werd.
