Niet alleen het welbevinden vermindert, maar op termijn heeft eenzaamheid ook een negatieve invloed op de gezondheid. Eenzaamheid blijkt bij te dragen aan uiteenlopende psychische en fysieke klachten, zoals depressie, dementie, verslaving, beroertes, slaapproblemen en hart- en- vaatziekten.
Eenzaamheid heeft een grote invloed. Het leidt tot gezondheidsrisico's, minder meedoen in de samenleving en een gevoel dat welzijn of geluk tekortschiet. Helemaal als het gevoel van eenzaamheid langer aanhoudt. Eenzaamheid verhoogt zelfs de kans op vroegtijdig overlijden.
Eenzaamheid ontstaat vaak door combinatie van risicofactoren
Anderzijds speelt een verandering in of het verlies van sociale contacten, activiteiten of werk vaak een rol. Ook gezondheidsproblemen, persoonlijkheidskenmerken en verwachtingen over sociale contacten kunnen bijdragen aan een ervaring van eenzaamheid.
We weten uit eerder onderzoek dat mensen die zich eenzaam voelen meer kans hebben om hersenziekten als dementie te ontwikkelen. Er zijn daarnaast steeds meer aanwijzingen dat eenzaamheid samenhangt met het volume en de structuur van de hersenen.
Sterke sociale eenzaamheid komt het vaakst voor onder 45- tot 55-jarigen (19 procent), maar ook 25- tot 45-jarigen gaven aan zich vaak sociaal eenzaam te voelen (15 procent). Onder 25- tot 35-jarigen steeg de ervaren sociale eenzaamheid in deze jaren het sterkst: van 10 naar 15 procent.
Het doorbreken van eenzaamheid is het doorbreken van bestaande patronen. In je situatie, je omgeving of bij jezelf. Op deze website lees je bijvoorbeeld tips en over activiteiten als uitjes, ontmoetingsplekken en cursussen. Mogelijk helpt een gesprek met een vrijwilliger van de Luisterlijn om gedachten te ordenen.
Heb je het idee dat het te lang duurt, is eenzaamheid iets waar je als het ware elke dag last van hebt, zoek dan hulp. Een periode van negen maanden wordt in het algemeen als normaal beschouwd. Duurt het langer, blijf je je eenzaam voelen, onderneem dan actie en zoek hulp.
Ernstige eenzaamheid 2020
Sociale eenzaamheid wordt gemeten met onder andere de uitspraak: 'Wanneer ik daar behoefte aan heb, kan ik altijd bij mijn vrienden terecht'. Iemand is “ernstig eenzaam” bij negen ongunstige scores. De vragenlijst is bedoeld voor onderzoek onder grote groepen mensen.
Het belangrijkste onderscheid dat wordt gemaakt, is tussen sociale eenzaamheid en emotionele eenzaamheid. Daarbij gaat het respectievelijk om het aantal contacten en de kwaliteit van de contacten. Soms voelt iemand beide, dan wordt ook wel gesproken over gecombineerde eenzaamheid.
Onderzoek toont aan dat eenzaamheid fysieke uitwerking heeft: eenzaamheid kan, net als stress, een negatieve invloed hebben op het immuunsysteem. Met een lage weerstand ben je vatbaarder voor infecties. Ook kan eenzaamheid leiden tot depressie en een verhoogd risico op hartziekten en de ziekte van Alzheimer.
Kortom, eenzaamheid is een eigenstandig probleem in plaats van slechts een symptoom van andere problemen. Dat is voldoende reden om eenzaamheid als een psychiatrische stoornis op te nemen in de DSM-5.
Genetische eenzaamheid bestaat
Kort samengevat is dit de stand van de wetenschap anno 2020: er is een aantoonbare rol voor erfelijkheid als het gaat om eenzaamheid, maar de invloed daarvan is veel kleiner dan de invloed die je zelf en je omgeving kan uitoefenen op je gevoelens van eenzaamheid en dus op je geluk.
Leer dealen met de gedachten en emoties die opkomen (zoals fear of missing out, eenzaamheid etc.). Je kunt daar mee gaan zitten in stilte om het te doorvoelen of probeer het eens met schrijven of meditatie. Fijn om in je uppie te doen zonder schermen: lezen, dansen, yoga, tekenen, opruimen, nieuwe recepten maken.
Alleen zijn en/of wonen is namelijk een situatie. Eenzaamheid daarentegen is een gevoel, een individueel gevoel. Want wat de één voelt en ervaart in een bepaalde situatie is heel anders dan een ander het ervaart. Alleen zijn en/of wonen, kan ook betekenen dat je geen of een heel klein netwerk hebt.
In 2020 gaf 47% van de volwassen bevolking (18 jaar en ouder) aan eenzaam te zijn. Van de volwassen bevolking was 36% matig eenzaam en 11% voelde zich ernstig eenzaam. Het percentage is ten opzichte van 2012 en 2016 toegenomen.
Naast aandoeningen en persoonlijkheidskenmerken, zijn er ook veel omgevingsfactoren die de kans op eenzaamheid kunnen vergroten. Denk bijvoorbeeld aan ingrijpende gebeurtenissen als overlijden, werkloosheid, geldproblemen of een verhuizing, waardoor contacten wegvallen.
Verdriet heeft vaak een hele concrete oorsprong en is vaak een reactie. Veelvoorkomende oorzaken zijn: Heftige gebeurtenissen zoals het verlies van een partner of gezinslid, relatieproblemen, problemen met werk of geldproblemen. Een negatief zelfbeeld kan ook leiden tot verdriet.
Uit een onderzoek blijkt dat 50% van de koppels die uit elkaar gaan, later toch weer bij elkaar komen. Er zijn zelfs koppeltjes bij wie dit een terugkerend patroon wordt. Vaak wordt geadviseerd om de eerste periode nadat je relatie voorbij is, je partner zo veel mogelijk met rust te laten.
In veel gemeenten zijn er activiteiten voor mensen die eenzaam zijn. Op Eenzaam.nl vindt u een overzicht van sociale activiteiten. Heeft u een gesprek met uw huisarts, een wijkverpleegkundige of iemand van de gemeente? Vertel hier dan over uw eenzaamheid en durf om hulp te vragen.
Wat te doen als je geen vrienden hebt:
Herinner jezelf eraan dat veel mensen geen vrienden hebben. Zoek uit welke vorm je eenzaamheid aanneemt. Pak onderliggende oorzaken zoals depressie of angst aan. Poets je sociale vaardigheden op.
Lief zijn voor jezelf is één van de eerste stappen die je kunt maken om het eenzame gevoel te verminderen. Leer jezelf waarderen en kijk vooral naar je goede eigenschappen en niet naar wat je allemaal aan jezelf zou willen veranderen. Je bent helemaal goed zoals je bent.
Eenzaamheid komt in Nederland regelmatig voor en is een groot maatschappelijk probleem. Een derde van de Nederlanders heeft er in mindere of meerdere mate mee te maken en het kan grote gevolgen hebben voor hoe deze mensen in de maatschappij staan.
Hele lichaam lijdt schade door sociale isolatie
Zo kan eenzaamheid depressie, slaapproblemen en angst tot gevolg hebben. De symptomen doen denken aan die van een posttraumatische stressstoornis, een aandoening die onder andere veel militairen treft die uitgezonden zijn geweest.
