Als de zee flink stijgt, stijgt ook de waterstand in de rivieren. De kans op dijkdoorbraken wordt veel groter. Kleinhans: "Bij 2 meter zeespiegelstijging raakt dat de helft van het land, bij 5 meter het hele land. Dat komt door de opstuwing door de zee."
Bij vijf meter zeespiegelstijging zal het water van de rivieren hoger komen te liggen. Het getijde krijgt bovendien steeds meer invloed op de rivieren zoals in het zuidwesten, waar Nederland afhankelijk is van zoet irrigatiewater en drinkwater van de rivieren.
Volgens berekeningen van het KNMI kan de zeespiegelstijging in 2100 oplopen tot tussen de 30 centimeter en 1,2 meter. Als de uitstoot van CO2 onverminderd doorgaat én gletsjers op Antarctica versneld afbrokkelen, kan de zeespiegel in 2100 zelfs 2 meter stijgen.
De nu in Nederland gebruikte Deltascenario's gaan uit van de KNMI'14 scenario's. (opent in een nieuw venster) Deze gaan er van uit dat de zeespiegel maximaal 0,4 meter is gestegen in 2050 en maximaal 1 meter in 2100 (ten opzichte van 1995).
Tot 2050 is de kans op een overstroming door hoogwater vanuit de zee of de grote rivieren klein door de strenge veiligheidseisen in Nederland. De zeespiegelstijging zal naar verwachting vooral na 2050 de kans op overstromingen vergroten.
De bevolkingsgroei, van bijna 17,5 miljoen nu naar 20 miljoen in 2100, wordt voor een belangrijk deel opgevangen in middelgrote, deels nieuwe steden in Zuid- en Oost-Nederland. Als bescherming tegen de stijgende zeespiegel wordt de duinenrij langs de Noordzee verbreed en worden zandsuppleties uitgevoerd.
Ongeveer 59% van het Nederlandse landoppervlak loopt een overstromingsrisico: 26% ligt onder zeeniveau, 29% kan overstromen als rivieren massaal buiten hun oevers treden en 4% ligt buitendijks. Gezien de potentiële gevolgen behoren overstromingen tot de ergste rampen die Nederland kunnen treffen.
Kleinhans: "Bij 2 meter zeespiegelstijging raakt dat de helft van het land, bij 5 meter het hele land. Dat komt door de opstuwing door de zee." Uiterwaarden komen vaker en langer onder water te staan. "De overlast kruipt steeds verder stroomopwaarts."
Die Waddenzee heeft een eigen klimaatkantelpunt: stijgt de zeespiegel sneller dan zo'n 6 millimeter per jaar, dan verdrinken. ' de wadplaten. Ook de Oosterschelde en Westerschelde hebben kantelpunten waarna het definitief volgelopen bakken zout water worden, met de natuur als grote verliezer.
De overstromingsgevoelige gebieden van Nederland: 59% van het landoppervlak van Nederland (dus excl. Waddenzee, IJsselmeer en ander open water) is gevoelig/kwetsbaar voor overstromingen.
Wereldwijd is de zeespiegel tussen 1901 en 2010 gestegen met 17 tot 21 centimeter. Het gemiddelde tempo van zeespiegelstijging over die periode bedroeg 1.5 tot 1.9 millimeter per jaar [bron: IPCC 5e Assessment Rapport, 2013].
De versnelling van de zeespiegelstijging is het grootst aan de Amerikaanse oostkust, waar veel grote steden zich bevinden. Van de westkust zijn ook metingen bekend, maar die zitten in het blauwe tot transparante bereik.
Zonder invloed van wind tonen metingen hoogste snelheid ooit
Dan blijkt dat de zeespiegel langs de Nederlandse kust in de laatste tientallen jaren is gestegen met ongeveer 3 millimeter per jaar. Dat is de hoogste stijging sinds het begin van de metingen in 1890.
"De kans dat Nederland over honderd jaar onder water staat, is verwaarloosbaar klein. Zelfs de worstcasescenario's voor zeespiegelstijging voorzien de komende honderd jaar geen stijging van meer dan 1,5 meter", vertelt Drijfhout.
Klimaatscenario's van het KNMI uit 2014 laten zien dat de zeespiegel in Nederland in 2100 wel een meter hoger kan staan dan nu. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) gaat in haar rapport van augustus 2021 uit van een maximale wereldwijde stijging van 1 m in 2100.
In 2080 zullen wereldwijd twintig miljoen meer mensen dan nu worden bedreigd door kustoverstromingen als gevolg van bodemdaling en zeespiegelstijging. Dat stellen kennisinstituut Deltares en het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Om binnen Nederland hoogtes te kunnen vergelijken maken we gebruik van één nulpunt: het NAP. Hierdoor kunnen we zeggen dat het hoogste punt in Nederland dicht bij het Drielandenpunt in Vaals ligt met 322,38 m boven NAP. Het laagste punt ligt bij Nieuwerkerk aan den IJssel met 6,78 m onder NAP.
Uit de Flood Analyzer kunnen ook rankings worden afgeleid: de top 11 landen waar de bevolking bijvoorbeeld het meest wordt getroffen door rivieroverstromingen zijn: India, Bangladesh, China, Vietnam, Pakistan, Indonesië, Egypte, Myanmar, Afghanistan, Nigeria en Brazilië.
De Alpengletsjers nemen hiervan maar 0,3 mm voor hun rekening. Ter vergelijking: als al het ijs op Groenland zou smelten zorgt dat voor 7 meter zeespiegelstijging, voor Antarctica is dit 58 meter. In de vorige eeuw smolten de gletsjers sneller dan de ijskappen.
Om Nederland te beschermen tegen overstromingen, heeft ons land ruim 3.700 km aan waterkeringen. Zonder deze keringen zouden grote gebieden van Nederland onderlopen met water. Naast natuurlijke keringen, zoals duinen, zijn er bijna 1.500 aangelegde keringen: dijken, dammen, stuwen, gemalen en stormvloedkeringen.
Wilt u weten op welke hoogte het maaiveld van uw postcode ligt? Bezoek dan www.ahn.nl. De waarden zijn ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil (NAP), afgerond op decimeters. De hoogten zijn afkomstig van het Actueel Hoogtebestand Nederland.
De zwaarste ramp die de mensheid ooit heeft getroffen, was de overstroming in China in 1931. Toen stierven (naargelang de bron) tussen één miljoen en vier miljoen mensen.
Check of je in een risicogebied woont
Via overstroomik.nl kun je zelf bekijken of je in een risicogebied woont. De site maakt bezoekers bewust van de kans op een overstroming en geeft tips over wat je dan zou kunnen doen. De site geeft geen informatie tijdens een overstroming.
Een dijkwerker meet voor waterschap Rivierenland de waterhoogte. Belangrijker: ook als de zeespiegel een paar meter stijgt, verandert er niets fundamenteels aan het binnendijkse deel van de watermachine. Dan is niet 59 procent van Nederland overstroombaar, maar 61 procent.
