Voor de analyse behandelen we hier achtereenvolgens: personages, tijd en spanning, ruimte en handeling, perspectief en verteller, thematiek en stijl.
Literatuur zijn teksten waarvan men vindt dat ze meer waarde hebben dan 'gewone' teksten. Het gaat dus om bijzonder knappe gedichten, verhalen, toneelstukken of andere teksten die als kunstwerken beschouwd worden. Reisgidsen, kookboeken en knutselboeken zijn dus geen literatuur.
De genres waarin de literatuur wordt opgedeeld zijn zeer talrijk. Men onderscheidt in de praktijk hoofdgenres (lyriek, epiek, dramatiek), subgenres (roman, novelle, verhaal, sonnet, kwatrijn e.d.) en historisch bepaalde genres (dageraadslied, ridderroman, klassiek blijspel e.d.).
Dit kan zowel mondeling als schriftelijk zijn. Het kan gaan om verzonnen verhalen of gedichten, maar ook om boeken over een bepaald onderwerp. Er zijn verschillende vormen van literatuur. Voorbeelden zijn: poëzie, filmteksten, romans en een brief.
Maak daarbij gebruik van de volgende literaire argumenten: structurele, realistische, vernieuwingsargumenten, morele, emotivistische, inten- tionele en stilistische argumenten.
Kenmerken van literaire teksten
Het belangrijkste doel van deze teksten is om de lezer te bewegen door de juiste woordkeuze, het gebruik van figuren of literaire bronnen. Dat zijn ze meestal ontsierd door een sterk subjectivisme. En het kan zelfs overtuigen door middel van argumentatie, zij het impliciet.
De analyse van de structuur van romans, novelles en verhalen wordt verhaalanalyse genoemd. De structuur wordt ook wel 'compositie' of 'samenhang' genoemd. Bij verhaalanalyse onderscheiden we de volgende elementen: opbouw, tijd, ruimte, perspectief, personages, motieven, thema, titel en (evt.) motto.
Een literatuuropvatting is het geheel aan opvattingen over de aard, de functie, het doel, de middelen, de effecten en het ontstaan van de literatuur. (C.J. van Rees en G.J. Dorleijn, De impact van literatuuropvattingen in het literaire veld, Den Haag 1993.)
Het kan hen leren hun eigen zienswijzen, opinies en vooroordelen te doorprikken en relativeren. Het kan hen helpen om met meer begrip en meer nuance na te denken over levenswijzen, culturen, godsdiensten, praktijken waarrond ze voordien enkel stereotiepe, primaire, oppervlakkige intuïties hadden opgebouwd.
Bekende en veel bestudeerde instituties zijn de literaire kritiek, de bibliotheek, de boekhandel en de uitgeverij. Ook het literatuuronderwijs geldt als een institutie die mede bepaalt wat als literatuur beschouwd wordt en wat niet. Het begrip 'literatuur' wordt in het voortgezet onderwijs niet vastomlijnd ingevuld.
als trefwoord met bijbehorende synoniemen: literatuur (zn) : letteren, letterkunde, litteratuur.
Literaire kwaliteit zou door bijvoorbeeld de stijl of het onderwerp van een tekst bepaald worden. Sinds het eind van de twintigste eeuw wordt ook naar de context van teksten gekeken. Tot die context hoort bijvoorbeeld de commissie die de Nobelprijs voor Literatuur uitdeelt.
Literaire kritiek of literatuurkritiek ontstaat zodra iemand min of meer doordacht (en meestal geschreven) reageert op een literaire tekst. Dit kan gebeuren in de vorm van een signalement, een recensie in krant of tijdschrift, een lang kritisch stuk in een tijdschrift of boek.
onderwerp < Gr. tithenai = plaatsen, grondvesten, neerleggen (ook in geschrifte). Korte aanduiding van de belangrijkste grondgedachte van een literair werk, waarbij geabstraheerd wordt van de specifieke tijds- en ruimtelijke aspecten van die tekst.
Een roman is een samenhangend prozaverhaal van boeklengte over de handelingen en persoonlijkheidsontwikkeling van een of meer personages, meestal in relatie met hun milieu. Romans zijn overwegend van fictionele aard en overtreffen in omvang het kort verhaal en de novelle.
Cruciaal om te kunnen functioneren
In die zin is literatuur een cruciale kracht binnen een democratische samenleving. Bovendien helpt literatuur om je te uiten, want boeken geven je letterlijk taal en leren je om die beter te begrijpen en te gebruiken. '
