De invloed van alcohol op het cerebellum (kleine hersenen, achteraan het hoofd) zorgt voor stoornissen in motoriek, coördinatie en evenwicht. Dit is reeds merkbaar wanneer iemand eenmalig stevig doordrinkt. Langdurig overmatig drinken kan soms leiden tot permanente beschadigingen.
Mechanismen hersenschade
Alcohol heeft een direct toxisch (giftig) effect op neuronen en axonen (zenuwcellen en hun uitlopers) in de hersenen. Bij langdurig alcoholgebruik kan vitaminegebrek ontstaan door verminderde eetlust en slechtere opname van voeding.
Alcohol is slecht voor je hersenen. Als iemand lange tijd zwaar drinkt (meer dan 25 standaardglazen alcohol per week), loopt hij of zij risico op hersenbeschadiging. Het geheugen gaat achteruit, iemand denkt langzamer en kan zich minder goed aanpassen aan nieuwe situaties.
Langdurig overmatig drinken tast zowel het korte- als het langetermijngeheugen aan. En dat heeft vervolgens weer effect op het vermogen om te redeneren en beïnvloedt het gedrag en de emoties. En het maakt mensen ook gevoeliger voor aderverkalking in de hersenen.
De invloed van alcohol op het cerebellum (de kleine hersenen), zorgt voor problemen met de motoriek, coördinatie en met het evenwicht. Een verstoorde coördinatie is al merkbaar wanneer iemand eenmalig stevig drinkt. Langdurig overmatig drinken kan leiden tot permanente beschadigingen.
Met een aantal dat oploopt tot meer dan 2.400 tieners per jaar, trekken verschillende artsen aan de alarmbel. Zo wordt ook het aloude thema van hersenschade weer vanonder het stof gehaald. Eén keer comazuipen (meer dan vier pinten binnen de twee uur voor meisjes, zes voor jongens) zou ons IQ met tien punten doen dalen.
Een beroerte, psychische ziekten, kanker en alcohol geïnduceerde leverziekte zijn belangrijke oorzaken van alcoholgerelateerde sterfte [2].
Onder de blijvende gevolgen van hersenletsel bevinden zich allerlei neurologische aandoeningen zoals vormen van spasticiteit, afasie, epilepsie, geheugenverlies, parkinsonisme en in ernstige gevallen een coma of een vegetatieve status.
Als je iedere dag wijn – of elke andere soort alcohol – drinkt, zal het risico op veel soorten kanker toenemen, waaronder borst-, darm-, long-, keel-, en slokdarmkanker. Op de lange termijn kan alcohol ook leiden tot hart- en vaatziekten, hersenschade, een beroerte, geheugenverlies en verminderde vruchtbaarheid.
Op lange termijn
Het best gekend is de beschadiging van de lever (ontsteking, vetopstapeling, cirrose), de pancreas en de hersenen. Er is een verband tussen alcoholmisbruik en diverse vormen van kanker (mond, keel, slokdarm, lever, dikke darm, borst).
Comazuipen is een vorm van overmatig alcoholgebruik waarbij iemand een acute alcoholvergiftiging oploopt en tijdelijk het bewustzijn verliest. Door een hoge concentratie alcohol in het bloed (alcoholpromillage) raken belangrijke hersenfuncties dan verstoord en komt iemand in een tijdelijk comateuze toestand terecht.
Invloed van alcohol op het ontstaan van een herseninfarct
Overmatig en zwaar alcoholgebruik (vanaf 2 glazen per dag) lijkt een verhoogd risico op een herseninfarct te geven [11, 12]. Lichte en matige alcoholconsumptie (tot 2 glazen per dag) is geassocieerd met een lager risico op een herseninfarct [11].
Een relatief geringe hoeveelheid alcohol heeft dus geen impact. Dat betekent niet dat je je hersenen niet beschadigt door veel te drinken: de uiteinden van de neuronen, de dendrieten, raken beschadigd zodat de informatie-overdracht gehinderd wordt. Ergo, dommer word je er uiteindelijk wél van.
Alcoholisme kan gedefinieerd worden als een chronische hersenziekte. Typisch gedrag behorend bij alcoholisme zijn onder meer een dwangmatig verlangen naar alcohol, verlies van controle over het alcoholgebruik en een verminderd oordeelsvermogen.
Eenmaal beschadigde hersencellen herstellen zelf niet meer. Toch kan er nog veel verbeteren. Andere delen van de hersenen kunnen de uitgevallen functies namelijk overnemen. Je hersenen maken hiervoor dan nieuwe netwerken aan.
Het voornaamste criterium om het syndroom van Korsakov te krijgen, is zo'n 20 tot 30 jaar overmatig drinken. Hoeveel mensen met de ziekte van Korsakov in Nederland rondlopen, weten we niet precies, maar de schattingen lopen uiteen van 8.000 tot 10.000.
Elk jaar overlijden ongeveer 20.000 mensen in Nederland aan de gevolgen van roken. Ongeveer 1.800 mensen overlijden als gevolg van alcoholgebruik. Er gaan dus meer mensen dood aan roken dan dat er mensen overlijden aan alcohol drinken.
Door overmatig alcoholgebruik kan men een droge huid krijgen en worden rimpels zichtbaarder. Netelroos, eczeem, rosacea (couperose), acné, rhinophyma ('bloemkoolneus') en psoriasis worden over het algemeen niet veroorzaakt door alcoholgebruik, maar het gebruik kan de klachten wel verergeren [4,5].
Is elke dag een fles wijn drinken nog oké? Het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad adviseren om helemaal geen alcohol te drinken. Alcohol is namelijk slecht voor je gezondheid. Als je toch wilt drinken, adviseren zij om het bij één glas per dag te houden en zeker niet elke dag een fles wijn te drinken.
CT-scans worden onder andere gebruikt om grote hersenletsels, zoals bij een beroerte of bij hersentumoren, af te beelden. CT speelt een belangrijke rol bij het vaststellen van hersenletsel na een ongeval omdat bloed, zwellingen en schedelbreuken goed te zien zijn.
Kan langdurige stress tot hersenbeschadiging leiden? Bepaalde delen van de hersenen raken verstoord of zelfs beschadigd als gevolg van langdurige blootstelling aan het stresshormoon cortisol. De hippocampus, het gebied in je hersenen dat verantwoordelijk is voor het afremmen van stress, raakt overbelast.
Ernstig traumatisch schedel- en/of hersenletsel
Iemand met ernstig traumatisch letsel kan vrij snel herstellen, maar kan er ook neurologische schade zoals verlamming en geheugenschade aan overhouden. Wie zeer ernstig schedelhersenletsel oploopt, kan in coma blijven en/of overlijden.
Uit de huidige onderzoeken blijkt dat de gemiddelde levensverwachting van alcoholisten ongeveer 60 jaar is, oftewel zo'n 10–20 jaar korter dan bij de algemene bevolking. Veel wetenschappelijk onderzoek naar de levensverwachting van een alcoholist is echter uitgevoerd bij mensen boven de 50 jaar.
De volgende stadia van gebruik worden daarbij onderscheiden: eerste gebruik (age of onset, startleeftijd), experimenteren, geïntegreerd gebruik en alcoholproblematiek (stevig gebruik en/of een stoornis in het gebruik van alcohol). Deze fasen worden hier uitgebreider beschreven.
Het 'sociaal' leren drinken na een alcoholverslaving (of alcoholprobleem) is vaak heel erg moeilijk. Ervaring vanuit de verslavingszorg leert dat het in veel gevallen heel moeilijk of zelfs onmogelijk is om gecontroleerd te drinken als in het verleden sprake was van een alcoholprobleem.
