Koeien hebben bovendien een heel goed geheugen. Zo herkennen ze gezichten; boeren maken het vaak genoeg mee dat een koe vrolijk op hen af loopt voor een begroeting. Ook hun ruimtelijk geheugen is prima ontwikkeld.
Een koe of paard is immers niet intelligenter dan een resusaap, terwijl ze wel grotere hersenen hebben. Van groter belang lijkt de verhouding tussen het volume van de hersenen en dat van het lichaam.
Net als wij kunnen koeien een hekel aan elkaar hebben en wrok koesteren. Ze kunnen zelfs mensen herkennen en herinneren die hen jarenlang onvriendelijk hebben behandeld.
Elke koe heeft een eigen stemgeluid, waarmee ze emoties kan uiten. Dat blijkt uit onderzoek naar de geluiden van koeien in positieve en negatieve omstandigheden, zoals wachten op voer, afzondering van de kudde, hitte en kou.
Likken voor vrede
'Het lijkt erop dat likken belangrijk is om vriendschappen te sluiten en voor de harmonie in kudde. Oudere koeien likken een groter aantal kuddegenoten, wat kan betekenen dat het hun rol is om de vrede te bewaren', zegt Monti.
Koeien zijn zeker slim en kunnen veel dingen leren. Ze leren bijvoorbeeld dat ze naar de melkput moeten om gemolken te worden of dat ze niet tegen schrikdraad moeten lopen om een schok te voorkomen.
Onderzoekers van de universiteit van Californië brachten onlangs in kaart welke diersoorten lachgeluiden produceren tijdens het spelen. En dat blijken er heel wat: zeker 65 diersoorten kunnen lachen, waaronder mensapen, koeien, vossen en drie vogelsoorten.
Koeien zijn weliswaar normaliter niet agressief, maar kunnen dat wel worden wanneer ze menen dat hun jongen bedreigd worden. En jonge dieren die in een groep bij elkaar staan kunnen ineens de kolder in de kop krijgen en in hun enthousiasme of ballorigheid wandelaars onder de voet lopen.
Met loeien zegt een koe eigenlijk: 'Hier ben ik'. Dat is belangrijk bij moeder en kalf, bij stieren en bij dieren die van de koppel zijn afgedwaald of weggehaald. Ook tochtige koeien loeien om de aandacht op zichzelf te vestigen, net als hongerig rundvee.
Ga de koeien ook zeker niet voeren of aaien! Blijf rustig en maak het vee niet aan het schrikken. Zorg dat de dieren je bewegingen kunnen inschatten en maak geen grote, onverwachte bewegingen. Moederkoeien beschermen hun kalveren en zien honden als een gevaar.
- Koeien hebben een zeer goed gehoor. Zowel hoge als lage tonen horen zij veel beter dan wij. Onderzoekers hebben vastgesteld dat koeien net zo'n hekel hebben aan schreeuwen dan aan slaan.
Ze horen zich te bewegen, daglicht te zien en zacht gras onder hun poten te hebben. Dat koeien blij worden in de wei is duidelijk te zien aan de zogenoemde 'koeiendans'.
Troebel beeld, 330 graden zicht
Koeien zien maar zo'n 30 procent van wat de meeste mensen zien. Ze hebben wel een blikveld van 330 graden. Het verschil tussen licht en donker nemen de herkauwers extremer waar. Hun ogen hebben meer tijd nodig om te wennen aan andere lichtverhoudingen.
Koeien die een goede voeding en verzorging krijgen, kunnen zo'n 15 tot 25 jaar oud worden. Meestal halen ze die leeftijd echter niet. De gemiddelde Nederlandse melkkoe wordt slechts vijf jaar oud, de gemiddelde zoogkoe (voor vleesvee) tien jaar oud.
Runderen horen beter dan mensen: wij horen het best tussen 1000 en 4000 hertz, een rund rond de 8000 hertz. Zij horen dus beter hogere tonen en horen ook geluiden die wij niet horen. Ze spitsen hun oren telkens naar de plaats vanwaar het geluid komt.
Kortom, de vlieg is tijdens de weideperiode de grootste vijand van de koe. Het meest vervelende is dat je er niet zomaar vanaf bent. 'Als je één vlieg ziet, dan zijn er al snel mini- maal vijf andere op komst. De zichtbare vliegen vor- men namelijk slechts 15 procent van de populatie.
Janskruid, rode klaver, stinkende gouwe, veldzuring, vingerhoedskruid, waterscheerling, wolfsmelk en zwarte nachtschade kunnen gezondheidsklachten bij runderen veroorzaken.
Door te schreeuwen of met je armen te zwaaien, kun je de dieren laten schrikken, waardoor ze zich zullen willen verdedigen. Koeien zullen je met hun hoorns aanvallen of achteruit trappen. Probeer in een wijde boog om koeien heen te gaan. Een minimale afstand van 25 meter wordt veel genoemd.
Koeien slapen liggend
"Een koe kan heel goed een beetje dommelen, dat doen ze liggend met de kop omhoog. Als ze echt slapen, gaan ze gewoon plat liggen, met de kop in rust. Onderzoeker van koeien bij de Wageningen Universiteit, Wijbrand Ouweltjes, vergelijkt de slaap van koeien met die van een paard.
En bijten? Nee, koeien bijten niet omdat ze bovenaan geen snijtanden hebben.”
Mocht een koe toch aanvallen, geef dan met een stok een gerichte tik op de neus. Een speciale waarschuwing geldt voor mensen met honden. Koeien zien namelijk weinig verschil tussen hond en wolf. Eigenlijk is het advies: ga met een hond niet tussen de koeien wandelen.
Runderen zijn kuddedieren en hou je nooit alleen. Contact met soortgenoten is belangrijk voor deze dieren. Een uitzondering is een kalvende koe: een koe die moet kalven, wil zich normaal afzonderen van de kudde. Indien mogelijk geef je ze dus een aparte ruimte, of minstens wat extra plaats.
Het is maar dat u het weet: koeien zeggen geen boe. Ze loeien, en wel op verschillende manieren. Van een zacht 'humm' tot een luidkeels 'mmmhoe'. Koeienkenner en kunstenaar Marleen Felius schrijft erover in haar nieuwe boek Koe.nl.
