Plastic heeft een nare eigenschap: het vergaat niet. In de natuur of in zee valt het langzaam uit elkaar in steeds kleinere stukjes, maar het blijft plastic. Dieren kunnen plastic niet verteren, als ze het opeten kunnen ze er dood van gaan. Plastic kan op allerlei manieren in zee belanden.
Grotere stukken plastic in zee of op land, zoals flessen en plastic verpakkingen, worden broos en breken geleidelijk af tot steeds kleinere plasticdeeltjes. Dat komt door zonlicht, zuurstof of wrijving.
Plastic maakt niet alleen een vuilnisbelt van de kusten, maar schaadt ook de levensomgeving van zeedieren. Dieren raken verstrikt in grotere stukken plastic, en verwarren kleinere stukjes voor voedsel. Het inslikken van plastic deeltjes kan de vertering van voeding verhinderen.
Plastic verpakkingen kun je in de meeste gemeenten apart inleveren, vaak samen met metalen verpakkingen (blikjes) en drinkpakken. De gemeente haalt het aan huis op, of je brengt het zelf naar een container in de buurt.
Plastics blijven tot 450 jaar aanwezig, en de kleine fragmenten verdwijnen zelfs nooit helemaal. Marien zwerfvuil vermijden en verminderen staat hoog op de nationale en internationale agenda.
Plastic heeft een nare eigenschap: het vergaat niet. In de natuur of in zee valt het langzaam uit elkaar in steeds kleinere stukjes, maar het blijft plastic. Dieren kunnen plastic niet verteren, als ze het opeten kunnen ze er dood van gaan.
Is dit een plastic verpakking of een plastic product? Plastic verpakkingen mogen bijna altijd in de plasticbak, maar plastic producten (bijv. een plastic strandemmer of badeend) nooit: die horen bij het restafval. In het geval van een verpakking is het het belangrijkst dat de verpakking leeg is.
Dat het verweren van plastic heel lang duurt is wel duidelijk, maar wetenschappers zijn het nog steeds niet eens over hoe lang dan precies. Sommigen hebben het over 20 jaar, sommigen zeggen zelfs een paar eeuwen. Zon, regen, wind en zand schuren en breken het materiaal wel, zodat er hele kleine stukjes ontstaan.
Plastic vervuilt alle ecosystemen, zelfs de meest afgelegen plekken op aarde. Dieren raken in het plastic verstrikt en sterven een langzame, pijnlijke dood. Minuscule kleine deeltjes plastic, zogenaamde microplastics, zijn al aangetroffen in menselijk bloed.
Toxische stoffen kunnen uit plastic verpakkingen in ons voedsel lekken. Bisfenolen en ftalaten (chemische stoffen die worden toegevoegd aan plastic) kunnen zo in ons lichaam terechtkomen. Denk aan je plastic fles olijfolie, de verpakking van een stuk kaas en een in plastic verpakte magnetron maaltijd.
Plastic vormt niet alleen een ernstige bedreiging voor het milieu, maar wellicht ook voor onze eigen gezondheid. We eten, drinken en ademen plastic, en krijgen zo minuscule deeltjes kunststof binnen. We weten al dat de chemicaliën die aan plastic worden toegevoegd enigszins tot zeer schadelijk zijn voor ons lichaam.
Momenteel wordt er geschat dat er ca. 100 tot 150 miljoen ton plastic afval in onze oceanen en zeeën ronddrijft. In totaal spreken we over een gebied van minstens 700.000 km² tot misschien zelfs meer dan 15.000.000 km² waarin de ganse waterkolom ernstig is vervuild, vanaf het wateroppervlak tot de zeebodem.
ALLE soorten plastic gaan lang mee
Afbreekbare plastic flesjes en boodschappentasjes zijn geen oplossing voor de hoeveelheid plastic in de oceaan. Doordat plastic duurzaam is, zijn de meeste plastics niet biologisch afbreekbaar².
De nadelen van plastic
Je vindt plastic afval als zwerfvuil op het land, in oceanen, zeeën en rivieren. De kleinste deeltjes plastic kunnen schade veroorzaken bij dieren.
The Ocean Cleanup heeft twee grote veegarmen in de Grote Oceaan. Die drijven over de zeespiegel en nemen als een C-vormige bezem alles mee wat ze tegenkomen. Dat verzamelde afval kan dan worden opgeschept en weggebracht.
Plastic zakjes/fles: vergaat niet (verbrokkelt alleen)
Plastic staat bovenaan het lijstje van (zwerf)afval dat eigenlijk niet vergaat. Daarom zitten er op plastic flessen en sinds 2023 ook op kleine drinkflesjes statiegeld.
Afval op straat en in het groen vergaat vaak heel traag. Kauwgom vergaat pas na minstens 20 jaar, een aluminium drankblikje vergaat nauwelijks. Geschat wordt dat er in Nederland circa 50 miljoen kilo zwerfafval per jaar op straat of in het groen belandt.
Een klokhuis van een appel lijkt het snelst te vergaan. Gemiddeld heeft de natuur hier zo'n 2 tot 8 weken voor nodig, schrijft onderzoeksbureau Rebel in 2015.
Melkpakken bij plastic afval
Melkpakken en andere drinkpakken zijn prima te recyclen. Daarom kun je ze in 80 procent van Nederlandse gemeenten gescheiden inleveren. Haal de dop eraf, vouw ze lekker klein op, doe de dop er weer op en doe ze in de zak of bak voor plastic afval.
"Zwart plastic is niet recyclebaar..." - Nedvang, van Afval naar Grondstof.
Tip. Restjes (tot 10 procent van een verpakking) van schoonmaakmiddelen, shampoo, doucheschuim, conditioner, tandpasta en andere producten die bij normaal gebruik door de gootsteen wegspoelen, mogen door de gootsteen. Lever de lege fles of lege tube gescheiden in bij de plastic- of glasinzameling.
Plastic is meestal niet biologisch afbreekbaar en kan giftige stoffen bevatten, die schadelijk zijn voor het milieu. Heel wat plastic producten zijn herbruikbaar en recyclebaar, maar een groot deel is slechts voor eenmalig gebruik.
In de komende 10 jaar zal de productie van plastic met 40% toenemen. Als we niets tegen de plasticsoep ondernemen, zal er in 2050 qua gewicht meer plastic in zee zijn dan vis. De Verenigde Naties waarschuwen dat het zeeleven onherstelbaar verwoest zal worden. Koraalriffen blijken extra kwetsbaar voor plastic.
Vorig jaar exporteerde Nederland ruim 200 miljoen kilo plastic afval naar landen buiten de Europese Unie. Hiervan ging er bijna 70 miljoen kilo naar Indonesië en bijna 64 miljoen kilo naar Vietnam. Ook wereldwijd is Nederland een grote speler, alleen Japan en de Verenigde Staten exporteerden in 2021 meer plasticafval.
